صنعت ساخت و ساز از جمله صنایعی است که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر محیط زیست اثر می گذارد. تمام عملیات مربوط به ساخت بنا، بهره برداری و یا تخریب آن جزء عواملی هستند که محیط زیست را از جنبه های مختلف تحت تاثیر قرار می دهند.

از این رو انتخاب مصالح پایدار امری بسیار مهم در امور ساخت و ساز است و باید همواره مورد توجه سازندگان و کارفرمایان قرار گیرد.

اگر تاثیرات مخرب این بخش از نظام اقتصادی نادیده گرفته شود، سلامت انسان و محیط زیست به خطر افتاده و با رها شدن گازهای گلخانه ای لایه ازن تخریب خواهد شد. در واقع می توان به طور قطع اظهار داشت که مهم ترین عامل در بروز بلایای طبیعی، مسائل و مخاطرات زیست محیطی می باشند.

پیشرفت علم و تکنولوژی باعث شده زندگی انسان ها نسبت به گذشته تغییر یابد و نیاز آن ها با توجه به این تغییرات پاسخ داده می شود.

همانطور که می دانید مواد خام مورد نیاز برای ساختمان سازی از جمله چوب، ماسه، شن و … از محیط زیست تامین می شوند و استخراج آن ها منجر به بروز تغییرات جبران ناپذیر در محیط طبیعی می گردد.

مصالح پایدار با محیط زیست سازگار هستند و پایداری اقتصادی را نیز در بر دارند.

ساختمانی که با این مصالح ساخته می شود تاثیرات نامطلوب کمتری بر محیط زیست گذاشته و عملکرد چرخه حیات ساختمان را بهبود می بخشد.

علاوه بر آن با انتخاب آن ها، هزینه های دوره بهره برداری نیز به میزان قابل توجه کاهش می یابد.

در طراحی و اجرای ساختمان پایدار باید به معیار انتخاب مصالح مناسب بر حسب پایداری توجه شود و تمرکز اصلی بر کاهش خطرات زیست محیطی چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم معطوف گردد.

مصالح پایدار میزان مصرف انرژی در ساختمان را کاهش می دهند و منجر به حفظ سلامت محیط زیست خواهند شد.

در واقع با انتخاب این نوع مصالح، استفاده از منابع موجود در طبیعت به حدالقل می رسد و معماری جدید به سمت پایداری و مدیریت بحران های زیست محیطی گام بر می دارد.

یک ساختمان پایدار باید به گونه ای طراحی شود که از هر نظر کارآمد بوده و از کمترین مصالح در ساخت آن استفاده شود.

علاوه بر آن مصالحی که برای ساخت چنین ساختمان هایی استفاده می شوند باید قابل بازیافت باشند تا چرخه عمر آن ها کامل شده و حداقل تاثیر را بر محیط زیست بگذارند.

معیارهای متعددی به منظور ارزیابی مصالح پایدار وجود دارند که به طور کلی به چهار گروه زیر طبقه بندی می شوند و هر کدام شاخص های ویژه خود را شامل می شوند.

معیارهای سلامتی و زیست محیطی

سازگاری با اصول زیست محیطی

روش استخراج مواد اولیه

انرژی پنهان

تاثیر مصالح بر وضعیت هوا

قابلیت بازیافت

میزان هدر رفت مصالح

تامین آسایش و آرامش ساکنین

پتانسیل اسیدسازی

اثر چرخه حیاط مصالح

تخریب لایه ازن

گرمای ناشی از گازهای گلخانه ای

تغییر در محیط طبیعی

آلودگی آب و هوا

تولید مواد سمی

ایمنی در برابر آتش

ایمنی افراد حین استفاده

کیفیت هوای داخل ساختمان

معیارهای تکنیکی

دوام، مقاومت و حداکثر میزان عمر مصالح

سهولت استفاده در ساخت و ساز

استحکام در برابر تخریب

مقاومت در برابر حرارت و آتش

قابلیت نگهداری

تکنیک های فنی

خاصیت آکوستیک

وزن و جرم مصالح

قابلیت سازه ای

معیارهای اقتصادی و اجتماعی

تامین امنیت و سلامتی برای افراد جامعه

زیبایی و جلوه ظاهری

هزینه نگهداری

هزینه دورریز مصالح

هزینه مالکیت

به کارگیری مصالح بومی

تطبیق با سنت ها و فرهنگ ها

سازگاری با اصول زیبایی شناسی

فاکتورهای حسی

هزینه نیروی کار

هزینه تعمیرات

هزینه حمل و نقل

هزینه چرخه حیات

معیارهای مدیریت طراحی

خلاقیت و ایده پردازی

ذوق و سلیقه معمار

فاکتورهای جغرافیایی و آب و هوایی

قابلیت دسترسی

قابلیت تولید سفارشی

برخی از مصالح ساختمانی از قابلیت تجدیدپذیری برخوردار نیستند و استفاده بی رویه از آن ها منجر به اتمام منابع و محروم شدن نسل های آینده از مصرف آن ها می گردد.

در کل تمام مصالح چرخه محیط زیست را تحت تاثیر قرار می دهند و می توانند باعث ایجاد و یا پرهیز از خطرات زیست محیطی شوند.

در واقع از زمانی که این مواد از طبیعت استخراج می شوند تا هنگام تخریب، آلودگی های بی شماری پدید می آورند که بر زمین و اتمسفر تاثیر سوء خواهد داشت.

از این رو می توان گفت انتخاب مصالح پایدار اهمیت بسیار زیادی در حوزه ساخت و ساز دارد و با به کارگیری این مصالح گام موثری در جهت کاهش خطرات زیست محیطی برداشته خواهد شد.

معیارهایی که برای ارزیابی مصالح ساختمانی عنوان شدند باید برای سازندگان و معماران قابل درک باشند تا با توجه به آن ها بتوانند به اهداف مدیریتی خود دست یافته و از تخریب محیط زیست جلوگیری کنند.

مصالح پایدار تاثیر مخاطرات زیست محیطی را کمرنگ می کنند و باید از مزایا و ویژگی های زیر برخوردار باشند:

تولید و بهره برداری از آن ها باید از نظر انرژی کارآمد باشد.

تا زمانی که این مصالح عمر می کنند، نباید آلودگی دائمی برای محیط زیست اتفاق بیفتد.

این مصالح باید از قابلیت تخریب پس از استفاده برخوردار باشند.

مصالح پایدار برخلاف تصور عموم از نظر اقتصادی مقرون بصرفه هستند و در صورت استفاده درست نقش موثری در کاهش هزینه ها ایفا می کنند.

این مصالح باید در چرخه طبیعت قرار گیرند.

مصالح پایدار باید غیر سمی بوده و هیچ نوع آلودگی ایجاد نکنند.

آن ها باید همواره قابل بازیافت بوده و هیچ گاه به ترکیب های تجزیه ناپذیر تبدیل نشوند.

کیفیت هوای ساختمان با استفاده از آن ها بهبود پیدا کند.

تمام جوانب مربوط به چرخه عمر آن ها باید مورد ارزیابی قرار گرفته باشد.